آغاز
خوش است این کهنه دیر پر فسانه
اگر نه مردنستی در میانه
درین محنت سرا اینست ماتم
که ما را می بنگذارند با هم
خوشستی زندگانی و کیستی
اگر نه مرگ ناخوش در پیستی
نشاط ار هست بی دوران غم نیست
وجود ار نیست بی خوف عدم نیست
خوشی جویی ز عالم سرکشی را
ز عالم نیست دورانی خوشی را
شراب خوش گوارش آتشی دان
سراسر خوشی او ناخوشی دان
گلاب و مشگ عالم اشگ و خونست
خوشی جستن ز اشگ و خون جنونست
کسی کو بوی عودش خوش شنودست
چه خوش است که آن خود در اصل دودست
ترا گر اطلس است اینجا گر اکسون
لعاب کرمی است آن این چه افسون
اگرچه انگبین خوش طعم و شیرینست
ولیکن فضله زنبور مسکینست
ترا اینجا سر بزمی نماند
که سگ در دیده قندز می نماید
لعاب کرم را دادی بخون رنگ
که آمد اطلس رومیم در چنگ
گرت بادی خوش آید از زمانه
کند پر خاکت آخر چشم خانه
اگر تو زیرکی خواهی زمانی
نیابی زیرکی را بی زیانی
چو جوزی بشکنی بخت آزمایی
نبینی هیچ مغز آنجا چرایی
شوی صد بار در دیار نگوسار
نیابی در و ریگ آری بخروار
زنی صد گونه میتین گران سنگ
که تا یک جو برون آری از آن سنگ
چو تو از سنگ زر زین سان ستانی
بمشتت خرج باید کرد دانی
گرش گنجی بود هرگز نیابی
که نتوان گشت عمری در خرابی
درین گلشن اگر صد روی از بار
شود چون خارپشتی دستت از خار
ز جوشن دادنش در دست با دست
که آن جوشن به ماهی نیز دادست
چه سود از آردت صد تیغ در بر
که کبک کوه را تیغ است بر سر
گرت بخشد کمر چه تو چه موری
که هر دو زین کمر هستند عوری
ورت بخشد کله چه تو چه آن باز
که هر دو زین کله هستند جان باز
کله بر فرق زان می داردت سوک
که بس مرده دلی زنده شوی بوک
برو بفکن کلاه و برگ ره گیر
چو داری شعر سر ترک کله گیر
اگر تاج دهد آن هم فسوس است
که یعنی او شریک آن خروس است
چو تو پیکی کند مانند هدهد
کند صد ریش خندت تاج لابد
مکن چندین عتاب ار تخت یابی
که تختی نیز می باید عتابی
ترا هم چون عتابی تخت چندست
عتابی را چه تخت آن تخت بندست
زهی شد در گلویت گر زهت کرد
که آماسی بود گر فربهت کرد
گرینجا سرخ رویی آیدت خوش
دمیدن بایدت چون زرگر آتش
چو در آن آب از چشمت بریزد
که تا برخیزد آتش یا نخیزد
چو لاله سرخ رویی بایدت زود
سیه دل تر زلاله بایدت بود
ز سیر و گرسنه جز غم ندیدی
جهان گر سیر دیدی هم ندیدی
ز عالم چشمه حیوان لذیذست
ولی در ظلمت آن هم ناپدیدست
بدین خوبی که می بینی تو طاوس
فدای یک دو میویزیست افسوس
همای عالم ار سلطان نشان است
چو سگ باری کنون با استخوانست
نیابی آتشش بی آب خیزی
نبینی باد او بی خاک ریزی
اگر تیغ است کان را گوهری هست
گهر در آهنست آن چون دهد دست
یکی خادم که کافورش بود نام
سیه تر زو نیفتد زاغ در دام
دگر خادم که عنبرگویی او را
خوشت ناید ز ناخوش بویی او را
دگر خادم که جوهر اسم دارد
ز خردی نه عرض و نه جسم دارد
خوشی این جهان بر تو شمردم
که من در زندگی زین قصه مردم