دیوان قاآنی - قصاید - در ستایش محمد شاه

دوش که این گرد گرد گنبد مینا

آبله گون شد چو چهر من ز ثریا

تند و غضبناک و سخت و سرکش و توسن

از در مجلس درآمد آن بت رعنا

ماه ختن شاه روم شاهد کشمر

فتنه چین شور خلخ آفت یغما

تاجکی از مشک تر گذاشته بر سر

غیرت تاج قباد و افسر دارا

خم خم و چین چین شکن شکن سر زلفش

کرده ز هر سو پدید شکل چلیپا

روی سپیدش برادر مه گردون

موی سیاهش پسر عم شب یلدا

چشم مگو یک قبیله زنگی جنگی

تیر و کمان برگرفته از پی هیجا

زلفش از جنبش نسیم چو رقاص

گاه به پایین فتاد و گاه به بالا

چشم مگو یک قرابه باده خلر

زلف مخون یک لطیمه عنبر سارا

حلقه زلفش کلید نعمت جاوید

مژده وصلش نوید دولت دنیا

مات شدم در رخش چنانکه تو گفتی

او همه خورشید گشت و من همه حربا

چین نپسندیدمش به چهره اگر چه

شاهد غضبان بود ز عیب مبرا

گفتمش ای شوخ چین به چهره میفکن

خوش نبود پیچ و خم به چهره برنا

چین و شکن بایدت به زلف نه بر روی

جور ستم شایدت به غیر نه برما

سرکه فروشی مکن ز چهره که در عشق

هیچم از آن سرکه گم نگردد صفرا

شاهد باید گشاده روی و سخنگوی

دلبر و دلجوی و دلفریب و دلارا

دلبر باید که هر دم از در شوخی

بوسه نماید لبش به طبع تقاضا

سیب زنخدانش وقف عارف و عامی

تنگ نمکدانش نذر جاهل و دانا

کرد شکر خنده یی که حکمت مفروش

زشت چه داند رموز طلعت زیبا

لعبت شیرین اگر ترش ننشیند

مدعیانش طمع کنند به حلوا

حاجب بار ملوک اگر نکند منع

خوان شهان مفلسان برند به یغما

خار اگر پاسبان نخل نباشد

بر زبر نخل کس نبیند خرما

زشت به هرجا رود در است به خواری

گر همه باشد ز نسل شاه بخارا

خود نشنیدی مگر که مایه عشرت

طلعت زیبا بود نه خلعت دیبا

گفتمش احسنت ای نگار سخنگوی

وه که شکیبم ربودی از لب گویا

پیشترک آی تا لب تو ببوسم

کز لب لعل تو گشت حل معما

همچو یکی شیر خشمگین بخروشید

لرزه فتادش ز فرط خشم بر اعضا

گفت که ای مفلس این چه بی ادبی بود

خیز و وداعم کن و صداع میفزا

گر تو بدین مایه دانش از بشرستی

نفرین بادت به جان ز آدم و حوا

کاش که سیلی زمین تمام بشوید

کز تو ملوث شده است توده غبرا

این قدر ای بی ادب هنوز ندانی

کز لب من کوتهست دست تمنا

هیچ شنیدی به عمر خود که گدایی

تار طمع افکند به گردن جوزا

کس لب لعل مرا نیارد بوسید

جز که ثناگوی شهریار توانا

جستم و از وجد آستین بفشاندم

یک دو معلق زدم چو مردم شیدا

گفتمش الحمد پس توزان منستی

دم مزن ای خوب چهر از نعم ولا

مهتر قاآنی آن منم که ز دانش

در همه گیتی کسم نبیند همتا

مادح خاص خدایگان ملوکم

مدحت او خوانده صبح و شام به هرجا

نرمک نرمک لبان گشوده به خنده

وز لبکانش چکید شهد مهنا

خندان خندان دوید و پیش من آمد

دوخت دو لب بر لبم که بوسه بزن ها

الحق شرم آمدم بدین لب منکر

بوسه زدن بر لبی چو لاله حمرا

کاین لب همچون ز لوی من نه سزا بود

بر لبکی سرخ تر ز خون مصفا

گفتمش ای ترک داده گیرد و صد بوس

کز لب لعل تو قانعم به تماشا

روی ترش کرد و گفت کبر فر و هل

کز تو تولا نکو بود نه تبرا

شاعر و آنگاه رد بوسه شیرین

کودک و آنگاه ترک جوز منقا

مادح شاهی ترا رسد که بروبد

خاک رهت را به زلف تافته حورا

بوسه بزن مر مرا ز لطف وگرنه

نزد بتان سرشکسته گردم و رسوا

در همه عضوم مخیری پی بوسه

از سرم اینک بگیر بوسه بزن تا

روی و لبم هر دو نیک در خور بوسند

این من و اینک تو یا ببوس لبم یا

گفتمش ای ترک ترک این سخنان گوی

بس کن ازین غمز و رمز و عشوه و ایما

با تو خیانت کنم هلا بچه زهره

با تو جسارت کنم الا بچه یارا

خصلت دزدان و خوی راهزنانست

چشم طبع دوختن به جانب کالا

گفت اگر کام من نبخشی امشب

نزد ملک از تو شکوه رانم فردا

گفتم رو رو که کار اگر به شه افتد

شاه مرا برگزیند از همه دنیا

شه نخرد شعر دلکش تو به مویی

چون کند از روی لطف شعر من اصغا

گفت مزن لاف و عشوه کم کن از یراک

مایه شعر تو از منست سراپا

گر نکشد سرخ گل نقاب ز چهره

بلبل مسکین چگونه برکشد آوا

شادی خسرو بود ز طلعت شیرین

ناله وامق بود ز الفت عذرا

چهره یوسف به خواب دید که در مصر

ترک وصال عزیز گفت زلیخا

گفتمش ای ترک در لبان تو گویی

رحل اقامت فکنده است مسیحا

خنده کنان گفت کاین تعلل تا کی

خیز و بگو مدحی از شهنشه دارا

غره او را به چشم کردم ودر مدح

غره صفت خواندم این قصیده غرا

تا ز زوالست لایزال مبرا

ملک ملک باد از زوال معرا

راد محمد شه آنکه آتش قهرش

می بگدازد چو موم صخره صما

دولت او رانه اولست و نه آخر

شوکت او را نه مقطعست و نه مبدا

شعله کشید خنجرش اگر به زمستان

خلق به سرداب ها روند ز گرما

کلک گهر سلک او چه معجزه دارد

کز شبه آرد پدید لؤلؤ لالا

نی غلطم نبود این عجب که نماید

در شب تاریک جلوه نجم ثریا

حفظ تو پوشد ز آب سقف بر آتش

حزم تو بندد ز باد جسر به دریا

خلق تو خیری دماند از تف آتش

جود تو الماس سازد از کف دریا

حزم تو یارد مدینه ساخت به جیحون

عزم تو تاند سفینه تاخت به صحرا

عون تو سازد ز موم جوشن داود

رای تو آرد ز دود گنبد خضرا

چون ز عدوی تو نام هست و نشان نیست

شاید اگر خوانمش نبیره عنقا

عفو تو ناخوانده است وصف سیاست

قهر تو نشنیده است نام مدارا

شاها در این قصیده ژرف نگه کن

نظم تو آیین ببین و شیوه شیوا

هزل من از جد دیگران بود اولی

خاصه چو افتد قبول شاه معلا

شعر نشایدش خواندن از در معنی

هر چه به صورت مردفست و مقفا

مرثیه دانش نه شعر آنکه چو خوانند

پیچ و خم افتد ز رنج و غصه در امعا

چهر حسودت ز سیم اشک مفضض

اشک عدویت ز زر چهره مطلا