در مدح حسین خان نظام الدوله فرماید
ای ترا در چهره آب و وی ترا در طره تاب
در دلم زان آب تاب و بر رخم زین تاب آب
هست در چشمم عیان و هست در جسمم نهان
هر چه در روی تو آب و هر چه در موی تو تاب
آب و تاب روی و مویت برده آب و تاب من
آن زدینم برده آب و این ز جسمم برده تاب
رو بتابی مو نتابی برخلاف رای من
چند گویم چند مویم مو بتاب و رو متاب
تا به چند از حرقت فرقت بسوزم چون جحیم
تا بکی از کلفت الفت بنالم چون رباب
چند جوشم چند کوشم چند نوشم خون دل
چند پویم چند جویم چند گویم ترک خواب
جویمت تا گویمت در بر دوصد راز نهان
خوانیم تا رانیم از در به صد ناز و عتاب
با رقیبستی حبیب و با حبیبستی رقیب
اینت ننگی بس عجیب و اینت رنگی بس عجاب
با چو من پیری تو برنایی چو برنایی بلی
بس عجب نبود که برنایند با هم شیخ و شاب
چون جبان جنگجو باشد جوان ننگ جو
لیکن آن از تیر و این از پیر دارد اجتناب
تو جوانی با توان و من توانی ناتوان
کی توانی گردد از وصل جوانی کامیاب
گر ز خودرایی خودآرایی که من بیخود شوم
نیست محتاج خودآرایی خدا را آفتاب
بس که لاغر ز اشتیاقم بس که دلتنگ از فراق
بی خلیلم چون خلال و بی حبیبم چون حباب
بی تو ای رشک روان بارم به رخ اشک روان
آنچنان اشکی که رشک از وی برد لعل مذاب
جلوه خورشید و ما هم از تو کی بخشد شکیب
کی شنیدستی که گردد تشنه سیراب از سراب
سیم در سنگست سنگ اکنون ترا در سیم در
مشک در چین است چین اکنون ترا در مشک ناب
در میان لعل خندان در دندانت نهان
چون درون حقه یاقوت لولوی خوشاب
ساعدت چون اشک من سیمین ولی هر دو خضیب
این ز خون بیگناهان وان ز خون دل خضاب
تا مرا زلفت دلیل دل شد اندر راه عشق
هر زمان با خویشتن گویم اذا کان الغراب
پرنیان سوزد ز آتش وین چه سحر است اینکه تو
بر عذار آتشین از پرنیان بستی نقاب
چون ببینی چشم گریانم بپوشی رخ بلی
از نظر پنهان شود خورشید چون گرید سحاب
قامتت را سروناز از راستی قایم مقام
طلعتت را ماه بدر از روشنی نایب مناب
عشق رویت گر بلای دل به دل جویم بلا
مهر مویت گر عذاب جان به جان خواهم عذاب
بی تو گر زین بعد همچون رعد نالم دور نیست
وعد همچون رعد نالد چون شود دور از رباب
گر دهانت نیست سیمرغ از چه باشد بی نشان
گر وصالت نیست اکسیر از چه باشد دیریاب
هم ز سیمرغت بدل باری مرا چون کوه قاف
هم ز اکسیرت به رخ اشکی مرا چون سیم ناب
ترک می کن ترک من ترسم که خشم آرد امیر
گر ببیند چشمت از می چون دل دشمن خراب
اعتماد دولت و دین کافتد اندر روز کین
در سپاه هفت کشور از نهیب او نهاب
فارس رخش جلالت حارس اقلیم فارس
کز تف تیغش به بحر اندر شود ماهی کباب
پیش جودش بحر جوی و نزد حلمش کوه کاه
پیش عزمش باد خاک و نزد قهرش نار آب
رمح او شیر فلک را دل بدرد از طعان
تیغ او گاو زمین را تن بکافد از ضراب
ملک گیرد بی سپاه و خصم بندد بی کمند
درع درد بی طعان و خود برد بی ضراب
قدر او بدریست کاو را سد ره آمد آسمان
تیغ او میغیست کاو را فتنه آمد فتح باب
معشر او محشری کش خنجر سوزان جحیم
درگه او خرگهی کش گنبد گردان قباب
فوج او موجی بود کاو را چرخ گردانست پل
تیر او شیریست کاو را مغز گردانست غاب
چهر او مهریست کز وی ماه اندر تاب و تب
قهر او زهریست کز وی مار اندر پیچ و تاب
عصر او قصریست در وی خفته یک کشور به ناز
عهد او مهدیست در وی رفته یک عالم به خواب
دفتر پیشینیان را سوخت باید فرد فرد
داستان باستان را شست باید باب باب
بی ثنای او مقیم است آنچه در عالم رقیم
بی سپاس او عقیم است آنچه در گیتی کتاب
گر نسیم لطف او در کام اژدر بگذرد
در دهان اژدها نوش روان گردد لعاب
دست او بازنده ابر و تیغ او تابنده برق
کوس او نالنده رعد و تیر او سوزان شهاب
عیب خلق او نه کز وی خصم او باشد نفور
مرجعل را نفرت جان خیزد از بوی گلاب
یک سوار از لشکر او خصم یک کشور سپاه
یک پلنگ از کوه بربر مرگ یک هامون کلاب
از کمال عدل او ترسم کزین پس گوسفند
آنچنان نازد به خود کارد شبیخون بر ذئاب
هر که گردد تشنه آبش چاره باشد ای شگفت
تیغ او آبست و چبود چاره چون شد تشنه آب
با سپاه او روان نصرت عنان اندر عنان
با سمند او دوان دولت رکاب اندر رکاب
غره اقبال و سلخ فتنه آنروزیست کاو
همچو ماه نو برآرد تیغ خونریز از قراب
ای که چرخ از صولت قهر تو دارد ارتعاش
ای که دهر از هیبت تیغ تو دارد اضطراب
خصم را ماهیت از خشم تو گردد منقلب
گر چه در ماهیت اشیا محالست انقلاب
التهاب تشنه را گویند آب آمد علاج
وین سخن نزدیک دانشمند دور است از صواب
زانکه تیغت تشنه خون چون شود آبش دهند
تا بیفزاید ورا از دادن آب التهاب
داد بخشا داورا باشد سؤالی مرمرا
هم به شرط آنکه مهلت می نجویی در جواب
مر ترا امروز همچون من هزاران چاکرست
هر یکی در دفتر آفاق فردی انتخاب
هر یکی را مزدهایی پایمرد امتحان
هر یکی را گنج هایی دسترنج اکتساب
هر یکی را همچو افلاس من و احسان تو
هست دولت بی شمار و هست مکنت بی حساب
هر یکی را بندگان با صولت اسفندیار
هر یکی را بردگان با دولت افراسیاب
هر یکی را صد عیال حور منظر در حریم
هر یکی را صد غلام ماه پیکر در جناب
هر یکی را قصرها هر یک به رفعت آسمان
هر یکی را کاخ ها هر یک بطلعت آفتاب
قصرشان چون قصر قیصر مملو از رومی لبوس
کاخ شان چون کاخ خاقان محشو از چینی ثیاب
من همانا قابل خدمت نبودم ورنه من
هم به قدر خویشتن بودم سزاوار خطاب
هم مرا بودی چو دیگر چاکرانت قدر و جاه
هم مرا بودی چو دیگر بندگانت فر و آب
نه چو من یک تن ثناخوانت ازینسان در حضور
نه چو من یک کس دعاگویت ازینسان در غیاب
هم تو خود دانی که گر شمشیر رانندم به فرق
در خلوص صدق من نبود مجال ارتیاب
شعر من شعرا و نثرم نثره هر کاو منکر است
گو بگو بیتی که تا پیدا شود قشر از لباب
با چنان نثری مرا نبود نثاری از مهان
با چنین شعری مرا نبود شعیری در جواب
گر سخن گوید کسی کاو معجز است و سر و وحی
الله اینک معجز اینک سحر و اینک وحی ناب
نه بود شاعر هرانکو می ببافد یک دو شعر
نه بود بونصر هر کاو را وطن شد فاریاب
نه بود پیل دمان هر کش بود خرطوم و گاز
نه بود شیر ژیان هر کش بود چنگال و ناب
هم بجز خرطوم پیلان را بباید زور و هنگ
هم بجز چنگال شیران را بباید توش و تاب
پشه را خرطوم و از پیل دمان در احتراز
گربه را چنگال و از شیر ژیان در اجتناب
مرد و آب و آدمی را بس به باطن فرقهاست
گر به ظاهر همچو آدم جسم و جان دارد دواب
چون تویی باید که داند شعر نیک از شعر بد
خضر باید تا شناسد جلوه آب از سراب
این من و این گوی و این چوگان و این صف این حریف
هرکه می گوید حریفم گو گران سازد رکاب
با چنین شعری مرا نبود هوای شاعری
وز چنین شعری روا نبود بدین فن ارتکاب
گر نبودی شعر و شاعر کس نخواندی مرمرا
شاهد بختم نماندی در حجاب احتجاب
آه ازان شعری که شاعر را رسد از وی زیان
آوخ از آن ناخلف کامد بلای جان باب
هر که آمد یک دو روز و کرد بختش یاوری
یافت عالی پایه یی زین آستان مستطاب
غیر من کم بخت بد در خواب و می دانم یقین
کاینچنین در خواب خواهد بود تا روز حساب
از سخن گر نازش من خاک بر فرق سخن
خشک به آن لجه یی کاور است نازش از سراب
هست ز الطاف توام نازش ولی الطاف کو
تا به گردن هفت گردون را دراندازم طناب
نه ز کم ظرفیست گر رازم تراوید از درون
خس برون افتد چو آید قلزم اندر اضطراب
تنگدل گشتم بسی زان شکوه سرزد از لبم
جام می چون شد لبالب ریزدش از لب شراب
خون کند قی هرکرا زخمی است پنهان در درون
گرد خیزد از زمین چون خانه یی گردد خراب
فارس قدر من نداند زانکه من زادم درون
در صدف فرقی ندارد با شبه در خوشاب
خود بیا انصاف ده با قدردانی همچو تو
باید اینسان قدر چون من نکته سنجی نکته یاب؟
خانه من چشم مور و خدمت من شاعری
ذلت من با درنگ و عزت من با شتاب
هرکرا در کوی من افتد پس از عمری گذر
همچو عمر رفته اش نبود به سوی من ایاب
روز فرش من زمین و نزل خوانم خون دل
شب دواجم آسمان و شمع بزمم ماهتاب
غیر آب جاری اندر خانه من هیچ نیست
ور نبودی آب بودی اشک من جاری چو آب
بیست تن ماهی صفت خوشدل به آب استیم و بس
آب مان باشد طعام و آب مان باشد شراب
تاب دلتنگی نیارد در قفس یک مرغ و بس
بیست تن در یک قفس برگو چسان آرند تاب
خدمتی جز شعر فرما مرمرا کاین روزگار
شاعری ننگست کش نتوان شنود از هیچ باب
وز طریق لفظ و معنی بیش از این یک فرق نیست
شاعران را با یهودان از کمال انتساب
آن کشد خواری که از مردم ستاند جایزه
وی سپارد جزیه تا جان را رهاند از عذاب
ملکهاگیری به یک گفتار چبود گر مرا
هم به یک گفتار سازی کامجوی و کامیاب
من نیم دریا و کان تا باشم از جودت به رنج
من نیم خورشید و مه تا باشم از رایت به تاب
شکوه از بخت زبون قاآنیا زین پس بست
شکر یزدان را که هستی مدح گوی بوتراب
آنکه با مهرش ثوابست آنچه در عالم گناه
آنکه با کینش گناه است آنچه در گیتی ثواب
هر دو عالم از زکات بخشش او یک نصیب
گر چه مال او نشد هرگز پذیرای نصاب
عفو او در روز محشر هفت دوزخ را حجیب
خشم او در وقت کیفر هشت جنت را حجاب
مدح او ذکر شفاه و گرد او نور عیون
مهر او داغ جباه و حکم او طوق رقاب
مؤمن صدیق از قهرش بنالد از عمل
کافر زندیق با مهرش ننالد از عتاب
بخت او تختیست کاو را عرش یزدانست فرش
چهر او مهریست کاو را نور ایمانست تاب
گر جنینی را نباشد داغ مهرش بر جبین
از مشیمه مام پوید واژگون زی پشت باب
طاعت میکال بی مهرش نیفتد سودمند
دعوت جبریل بی عونش نگردد مستجاب
تا قدومش گشت زیب فرش خاک از عرش پاک
قدسیان را ذکر لب یالیتنی کنت تراب
گر قوافی شد مکرر غم مخور قاآنیا
قند بود و شد مکرر اینت عذری ناصواب
تا ببالد از وصال دوست طالب چون نهال
تا بنالد از فراق یار عاشق چون رباب
هر که یار او ببالد چون نهال از انبساط
هرکه خصم او بنالد چون رباب از اکتئاب