دیوان قاآنی - قصاید - در تهنیت نشان شمشیر و مدح امیر بی نظیر نظام الدوله طال بقاه فرماید

تیغی گهرنگار فرستاده شهریار

تا سازدش طراز کمر صاحب اختیار

تیغی که گر به آتش سوزان گذر کند

چندان بود برنده که گرمی برد ز نار

تیغی که بر حریر اگر نقش او کشند

پودش چو عمر خصم ملک بگسلد ز تار

تیغی که گر به کوه نگارند نام او

فریاد الغیاث برآید ز کوهسار

تیغی که گر به عرصه هستی درآورند

لاحول گو به ملک عدم می کند فرار

تیغست آن نه حاشا میغیست خونفشان

تیغست آن نه ویحک برقیست فتنه بار

زانسان بود برنده که یارد که بگسلند

پیوند استعاره ز الفاظ مستعار

از بس که عضو عضو جهان در هراس ازوست

ماند جهان ازو به تن شخص رعشه دار

شیرازه صحیفه من خواست بگسلند

دیشب که گشتم از صف وی سخن گذار

من جادویی نموده و شیرازه بستمش

باز از ثنای عدل شهنشاه کامگار

هی سوخت دفتر من از اوصاف او و من

هی آب می زدم بوی از شعر آب دار

چندان برنده است دمش کز خیال آن

کاسد شدست کار رفوگر درین دیار

آهنگر از خیالش بیرنج گاز و پتک

سوهان و اره سازد هر ساعتی هزار

در مغز هوشیار گر افتد خیال آن

آشفته و گسسته شود مغز هوشیار

در بحر دست شاه بسی غوطه خورده است

ز آنست دامنش همه پر در شاهوار

دست ملک چو بحر عمانست پرگهر

این تیغ از آن شدست بدینسان گهر نگار

آب ار ز خود نداشتی این تیغ آتشین

زو هست و نیست سوخته بودی هزار بار

همچون مشعبدی که جهد آتش از دهانش

چون نامک او برم ز دهانم جهد شرار

گر نقش او کسی به مثل بر زمین کشد

از پشت گاو و سینه ماهی کند گذار

این تیغ نیست آینه نصرتست از آنک

نصرت در او شمایل خود دید آشکار

گر هر چه هست زنده به آبست در جهان

بی جان ز آب اوست چرا خصم نابکار

آن را که تب نبرد اگر نام او برد

زو تب جدا شود چو غم از وصل غمگسار

نشگفت اگر نهنگ نهم نام او از آنک

بودست در محیط کف خسروش قرار

مانا که شاخ کرگدنست او به روز رزم

کز باد زخم او تن پیلان شود فکار

معنی ز لفظ نگسلد و او جدا کند

از لفظ معینی که بر او دارد اشتهار

نزدیک آن رسیده که اندر جهان شود

آب بحار یکسره از تف آن بخار

آن تیغ را اگر ملک الموت بنگرد

گوید ز من بس این خلف الصدق یادگار

ماند به جبرئیل که بر شهر طاغیان

بروی رود خطاب خرابی ز کردگار

گر در بهشت نقشی از آن بر زمین کشند

سر تا قدم بهشت بسوزد جحیم وار

خور را به ضرب ذره کند گاه دار و گیر

که را به زخم دره کند وقت گیر و دار

زان تیغ زینهار نخواهد عدو از آنک

فرصت نمی دهد که برد نام زینهار

چون اژدها که حارس گنجست روز و شب

گر لاغرست لاغری از وی عجب مدار

شه آفتاب عالم و این تیغ ماه تو

از قرب آفتاب بود ماه نو نزار

ور نیز لاغرست ز هجران شه رواست

لاغر شود بدن چو به هجران فتاد کار

این تیغ را به جبر شه از خود جدا نمود

کاو دل به اختیار نکندی ز شهریار

چون صاحب اختیارش آویخت بر کمر

معلوم شد که حاصل جبرست اختیار

این تیغ همنشین ملک بود روز و شب

این تیغ بود حارس شاه بزرگوار

آورد آب چشمه ششپیر و پادشه

افزودش آبروی بدین تیغ آبدار

این تیغ را به چشمه آن آب اگر برند

آبی برنده تر نبود زو به روزگار

شه نایب محمد و او خادم علی

اقلیم جم مدینه و این تیغ ذوالفقار

شمشیر شاه و چشمه ششپیر و شعر من

این هر سه آبدارتر از بحر بی کنار

از شوق این سه آب عجب نی که اهل فارس

آبی کنند جامه خود را سپهروار

آنگه که تیغ شاه ببوسید گفتمش

ز الماس لعل سوده شود گفت غم مدار

شمشیر شاه آتش سوزان بود به فعل

لبهای من دو دانه یاقوت آبدار

یاقوت را گزند ز آتش نمی رسد

زان بر جواهر دگرش هست افتخار

خورشید شاید ار مه نورا کند سجود

کاندک بود شبیه بدین تیغ زرنگار

از شوق شکل اوست که هر ماهی آسمان

بر ماه نو کواکب خود می کند نثار

شه قدردان و بنده شناست لاجرم

هر ساعتش ز لطف فزون سازد اعتبار

این نیز بنده ییست خداترس و شاه دوست

در یزد و فارس کرده هنرهای بی شمار

نه گنبدی که گنبد گردون به عمر خویش

آبی ندیده بود در آن خاک شوره زار

پیری به یزد دید شبی خضر را به خواب

در دست دست خواجه راد بزرگوار

گفتش کیی بگفت منم خضر و آن دگر

خواجه است کم به مکه برادر شدست و یار

رو با حسین بگو که برآور از آن زمین

ماننده فرات یکی آب خوشگوار

دی رفت و گفت و آب برآورد و برکه ساخت

چوپان و گله برد و نگهبان و برزیار

در فارس دفع فتنه یکساله در سه روز

کرد و دو ماهه ساخت چو گردون یکی حصار

یاسا نوشت و قتنه نشاند و شریر کشت

بستان فزود و قریه و گلگشت و مرغزار

کاریز کند و نهر برآورد و رود ساخت

سد بست و که شکست و روان کرد جویبار

بنیان نهاد و برکه بنا کرد و گرد شهر

صد باغ تازه ساخت به از باغ قندهار

آورد آب چشمه ششپیر را به شهر

آبی چو آب خضر روان بخش و سازگار

از بس که آب آمد و سیراب گشت شهر

تر دامنیست مفتی این شهر را شعار

جشنی عظیم کرد و چراغانی آنچنانک

بر روز همچو صبح بخندید شام تار

واسان به یک حواله منال دو ساله داد

بی منت مباشر و عمال و پیشکار

شادان ازو رعیت و ممنون ازو سپه

خوشنود ازو خدا و خلایق امیدوار

سلطان رؤوف و خواجه معین طالعش بلند

انصاف پیشه عزم قوی حزمش استوار

او را چه مایه بهتر و برتر ازین که هست

از جان کهینه بنده سلطان تاجدار

شاها محمدی تو زمین غار و آسمان

مانند عنکبوت به گردت تنیده تار

تو پور آتبینی و سالار ملک جم

کاوه است برزو بازوی او گرز گاوسار

یارب بهار دولت شه باد بی خزان

تا در جهان بود سپس هر خزان بهار

بختش جوان و حکم روان و عدو نوان

نصرت قرین و چرخ معین و زمانه یار